Maarif Söyleşileri’nde Milli Şairimiz Mehmet Akif Konuşuldu

Soru-cevap şeklinde ilerleyen etkinliğe katılımcıları selamlayarak başlayan Prof. Dr. Bilgili, ilk olarak Mehmet Akif hangi süreçlerden geçerek milletin şairi olduğunu sordu.

Akif’in, milli şair vasfını kamuoyunda hemen elde etmediğinin altını çizen Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk, her ne kadar zamanında memleket meseleleri etrafında önemli şiirler yazmış olsa da pek çok eleştirilere maruz kaldığını aktardı. Babasının da Akif’in eğitiminde önemli rol oynadığını vurgulayan Prof. Dr. Çoruk, Akif’in doğu ile batı medeniyetlerini terkip ederek hayatını bu mücadeleye vakfettiğini dile getirdi. Prof. Dr. Turgay Anar ise, “Türk edebiyatının diğer bir önemli ismi olan Nazım Hikmet’in de dediği gibi Akif inanmış bir adamdır. Babası medresede hocalık yapmaktadır. Önemli ilim çevrelerinde bulunmuş, bu durum Akif’in kişiliğinde önemli etkiler bırakmıştır. Çıkar gözetmeyen tarafı Akif’i ‘bizim Akif’ yapar. Bu düşüncelerle milli şairimiz olmuştur. Onu devrinin diğer edebiyatçılarından ayıran şey kendi kalbinin gerçekliğinde edebiyat yapmış olmasıdır.” ifadeleriyle Akif’in geçtiği zihni süreci anlattı.

"Akif şehri zihni dünyasının problematiği dışında düşünmemiştir”

Prof. Dr. Bilgili’nin Akif’in şehir ve medeniyet bağlamında nasıl bir vizyon ortaya koyduğuna ilişkin sorusunu Çoruk; “Tarih boyunca bütün büyük düşünce ve fikir akımlarının şehirlerde olduğunu görürüz. Medeniyet şehir merkezlerinde doğar ve gelişir. İnsanların farklı düşüncelerin içerisinde yetiştiği bir ortamda doğruyu bulmak daha kolay olur. Akif, şehri zihni dünyasının kendi problematiği dışında düşünmemiştir. Şehre bakarken şehrin günümüz ihtiyaçlarına cevap verme çerçevesinden hareket ettiğini ve İstanbul’u bu yerden değerlendirildiğini görürüz. Onun kafasındaki şehir Berlin’dir. Gelenekle modernliğin birleştiği insan yaradılışına uygun hiçbir şeyde aşırıya kaçmayan şehir modeli Berlin.” diyerek cevapladı.

“Akif ne yaşadıysa onu söylemiş, neye inandıysa onu samimiyetle dile getirmiştir.”

Ahmet Emre Bilgili’nin “Akif tek dişi kalmış canavar diyerek neyi anlatıyor?” sorusunu yanıtlayan Turgay Anar, “Akif medeniyeti ikiye ayırıyor: İslam medeniyeti. Onun Safahat’ta vurguladığı İslam medeniyeti fazıl duygularla bezenmiş bir medeniyettir. Medeniyete talip olan insanların çocukların ve torunlarının nerelerde eğitim aldığına dikkat eder. Avrupa’ya gidecek talebelerin milli kimliklerinin kaybedilmemesi gerektiğine dair bir hassasiyeti dile getirir. Akif şunun farkındadır: Batı medeniyeti maskaradır. Hem kumpasçıdır hem de içinde bulunduğu zaman dilimini yaşanmaz hale getirir. Safahat’ta Avrupa medeniyeti maskeli medeniyet olarak karşımıza çıkar. Bu tavır da inanmış bir insanın tavrıdır.” ifadelerini kullandı.

Prof. Dr. Bilgili’nin “İlham kaynağı olarak Mehmet Akif nasıl bir karakterdir?” sorusuna Ali Şükrü Çoruk, “Milletlerin abide şahsiyetlere ihtiyacı vardır. Bir işi yaparken ‘Bizden öncekiler nasıl yapmış?’ diye bu şahsiyetlere bakılmalıdır. Akif bizler için örnek alınması gereken biridir. Akif ne yaşadıysa onu söylemiş, neye inandıysa onu samimiyetle dile getirmiştir. Samimidir. Bu samimiyetine binaen örnek olarak alabiliriz.” diyerek yanıtladı.

“Yerel zenginlikler eğitim sisteminin içerisine dahil edilmeli”

Asım’ın Nesli kavramsallaştırmasına değinen Prof. Dr. Ahmet Emre Bilgili’nin “Asımın nesli kavramını eğitimle nasıl güncelleyebiliriz?” sorusunu cevaplayan Prof. Dr. Anar, “Asım dediğimiz kişi, eğitim dediğimiz dünyaları evrenleri anlama fikri ve bizi biz yapan hikayelere nasıl dönebileceğimizin hikayesi. Bizi biz yapan hikayenin yeniden dillendirilebilmesi için genç nesiller ve uyanık insanlara ihtiyaç var. Hem batı medeniyetini bilen fakat kendi köklerinden kopmayan bir nesil. Batıyı ve doğuyu bilen kendini bilen, teknolojiye hakim olan bir nesil.” derken, Prof. Dr. Çoruk ise “Milletlerin tarihinde hep bir ülkeyi yeniden inşa etme ideali vardır. Bu da yeni nesiller oluşturarak yapılabilecektir. Gençlik üzerinden düşünecek olursak çeşitli ütopyaların hayata geçirildiğini görürüz. Tevfik Fikret Haluk’un amentüsünü yazar. Bu amentü elbette bizim için gerçekçi değil. Mevcudun her şeyini reddedip dışarıdan ithal eden bir yaklaşım söz konusu. Ziya Gökalp’in de bir ütopyası var. Ziya Gökalp Türkçü düşünceye sahip gençlerin İsviçre’de bir köyde açılacak okulda eğitilip Türk dünyasına dağılmasını söyler. Çünkü İsviçre diğer Avrupa ülkeleri gibi değildir. Bakirdir. Bu ütopyaların gerçekleşme şansı neredeyse yok. Doğruluk payı da tartışılmalı. Toplum hayatında değişiklik yapılacaksa mevcut şartlar içerisinde yapılmalı. Akif bu ütopyalara karşı çıkar. Akif’in düşüncelerinden hareketle Türkiye Maarif Vakfına gelecek olursak, şunu söyleyebiliriz: Yerel unsurların hassasiyetlerini ve kültürel değerleri eğitimin içerisine dahil ederek o kültürün değerlerini de dışarıda tutmadan misyonun içerisine dahil ederek çok daha başarılı olunabilir. Osmanlı modeli tercih edilebilir belki. Her ne olursa olsun yerel zenginlikleri de eğitim sisteminin içerisine dahil edilmesinin yararlı olacağını düşünüyoruz.” cümleleriyle nasıl bir nesil yetiştirmek durumunda olduğumuz konusunda fikirlerini paylaştı.

Prof. Dr. Birol Akgün: “Türk toplumu kendi istikametini kendisi kuracak.”

Kapanış konuşmasını yapan Türkiye Maarif Vakfı Başkanı Prof. Dr. Birol Akgün katılımcılara teşekkür ettikten sonra, Mehmet Afik’in medeniyet mefkuresine değinerek, onun temsil ettiği milli alanın Türkiye Maarif Vakfının ilgi alanında bulunduğunu söyledi. Prof. Dr. Akgün sözlerini şöyle tamamladı: “Bir ayağımız bu topraklardayken, diğer ayağımızla dünyanın her yerine güvenle basmak. Mevlana metaforu. Dünyanın neresine giderseniz gidin, bir medeniyetin izlerini görüyorsunuz. Bu bizi zenginleştiriyor. Cumhuriyetin 2. dönemine adım atarken erken dönemde yaşanan bazı gelişmeleri daha sağ duyulu bir şekilde konuşacak yeterince zaman geçirdik. Yeni yüzyılımızda artık düşünce adamlarımızla fikirlerimizle hitap edebileceğimiz bir imkâna sahibiz. Yahya Kemal’in kökü mazide olan atiyiz metaforu da aynı şeye atıfta bulunur. Ahmet Cevdet Paşa, Said Halim Paşa, Mehmet Akif, Necip Fazıl, Sezayi Karakoç. Hepsi aynı şeyi söyler: ‘Evet zor dönemde yaşıyoruz, ama kaybedilmiş bir medeniyetin mirasçısı değiliz.’ Türk toplumu kendi istikametini kendisi kuracak. Bu kurucu temelin tahayyülünde ise milli mutabakat metnimizin şairi Akif yer alacak.”