3600 Ek Göstergenin, 5534 ve 5510 Sayılı Kanuna Tabi Olanlar İçin Uygulamasına Dair Bilgilendirme

Kazanılmış Hak Aylığı ve 3600 Ek Gösterge

Kazanılmış hak aylığı 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre kamu çalışanının öğrenim durumu ve hizmet sınıfı gibi hususların değerlendirilmesiyle tespit edilen, giriş derece ve kademesine yine aynı kanunda yer alan ilavelerin yapılması suretiyle bulunacak derece ve kademe üzerinden hesaplanan aylık olarak tanımlanır.

Kazanılmış hak aylığına esas aylık derecesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olarak geçirilen ya da ilgili mevzuat gereğince bu kapsamda geçmiş gibi değerlendirilen hizmet süreleri ile öğrenim durumu veya kariyeri dikkate alınarak uygulanan derece veya kademe ilerlemeleri sonucunda ulaşılan derece ve kademeyi ifade etmektedir.

– (KHA) Kazanılmış Hak Aylığı; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun intibak işlemlerine ait 36’ncı maddesi, geçici maddeleri, ek geçici maddeleri, 43’üncü maddesi, ayrıca 657 sayılı Kanuna ekli ek gösterge cetvellerine dayanır. KHA, emeklilik aylık ve ikramiye tutarları bulunurken, unvana bağlı ek gösterge rakamının dikkate alınmasını sağlayan intibak işlemidir. 

5434’e tabi memurların kazanılmış hak aylığı (KHA) ve emekli keseneğine esas aylık (EKEA) dereceleri, hesaplanacak olan emekli aylık ve emekli ikramiye tutarlarını etkileyen unsurlardır. 3600 ve yüksek ek göstergeli görevde bulunanların da emekli olmadan önce özellikle KHA derecesinin 1’inci dereceye gelmiş olması gerekmektedir.

-(EKEA) Emekli Keseneğine Esas Aylık; 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’nun ek 18 inci maddesine dayanır.

EKEA, emeklilik aylık ve ikramiye tutarları bulunurken, unvana bağlı ek gösterge rakamının dikkate alınmasını sağlayan intibak işlemi olmayıp, sigortalı hizmetlerden kazanılmış hak aylık hizmetinde değerlenmeyecek olan sürenin intibak işlemine tabi tutulup bulunan derece ve kademedir.

1 Ekim 2008 tarihinden önce kamu hizmeti olanların intibak işlemleri, yani tahsillerine göre yükselebilecekleri derece ve kademeler için iki intibak işlemi bulunur.

Birincisi 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri esas alınarak yapılan Kazanılmış Hak Aylığı intibak işlemi, ikincisi de 5434 sayılı Kanun Ek Madde 18 hükmü esas alınarak yapılan Emekli Keseneğine Esas Aylık intibak işlemidir.

Farklı statülerde (işçi, esnaf, memurluk) geçen hizmetlerin toplamı memurluk hizmeti sırasında intibak işlemine tabi tutulur.

Bu hizmetlerin tamamının intibak işlemine tabi tutulması Emekli Keseneğine Esas Aylık intibakı olarak ifade edilir, memurluk hizmetleri ile işçi veya esnaflıktaki mesleği ile ilgili geçmiş kısımlarının intibak işlemine tabi tutulması da Kazanılmış Hak Aylığı intibakı olarak ifade edilir.

Sigortalı hizmetlerin, esnaflık hizmetlerinin, memurluk hizmetleriyle birleştirilerek derece ve kademe işlemine tabi tutulması 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun ek 18’inci maddesi ile olmaktadır.

Örneğin; 3 yıllık ön lisan mezunu bir kişi altı yıl Tekel’de çalışmış daha sonra öğretmenlik mesleğine geçmiş olsun ve 17 yılda öğretmen olarak çalışmış 1 / 1 den emekli olsun.

Örneğimizde kişi, öğretmen olarak 1 dereceden emekli olmuş olmasına rağmen kişinin öğretmenlik mesleği dışında 4/A (işçi) veya 4/B (BAĞ-KUR) statüsünde geçen hizmetlerle birlikte 1 dereceye gelmiş ise, 3600 ek göstergeden yararlanamıyor.

Ancak,  1’inci dereceden emekli olma durumu, yine öğretmenlik mesleği ile birlikte 4/A (işçi) veya 4/B ( BAĞ-KUR) statüsünde yine mesleği ile ilgili geçmiş olan sürelerin değerlendirilmesi sonucu gelmiş ise 3600 ek göstergeden yararlanmaktadır.

Dolayısıyla her 1’inci derecede olanların 3600 ek göstergeden yararlanmaları mümkün olmamakta, bu nedenle de 3600 veya daha yüksek göstergeli görevde bulunanların mutlaka kazanılmış hak aylık derecelerinin (KHA) 1’inci dereceye gelmiş olmaları gerekmektedir.

5510 Sayılı Kanuna tabi kamu çalışanlarına 3600 ek gösterge uygulamasında ise;

5510 sayılı Kanuna tabi kamu çalışanlarının 3600 ek gösterge artışı emekli aylığını etkilemeyecek, emekli ikramiyesinin hesaplanmasında dikkate alınacaktır.

5510 sayılı Kanuna tabi kamu çalışanlarının emekli ikramiyesi hesaplanmasının esas ve usulleri 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu Ek madde 82 hükmünde belirlenmiştir. Bu hüküm sadece 2008 yılı Ekim ayından sonra ilk defa kamu çalışanı hizmetine başlamış kişiler hakkında uygulanmaktadır.

Ek madde hükmündeki kurallara göre 5510 Sayılı Kanuna tabi memurların emekli ikramiyesi alabilme şartları;

5510 Sayılı Kanuna tabi memurların emekli ikramiyesi ödemelerinde 5434 sayılı Kanun Madde 89 hükmü uygulanmaktadır. Yani emekli ikramiyesine ilişkin azami süre, hesap yöntemi, emekli ikramiyesinin hesabında kullanılan ödeme unsurları ile bu ödeme unsurlarına hak kazanma şartlarına ilişkin esas ve usullerde 5434 sayılı Kanuna tabi kamu çalışanı emsal alınmaktadır.

Yani, 5510 sayılı Kanuna tabi şube müdürü, hemşire, öğretmen, polis memuru vb. gibi 15 Ocak 2023 tarihinden geçerli 3600 ek gösterge uygulanacak olan mesleklerden 30 hizmet yılı doldurulduktan sonra emekli olacaklara ödenecek olan emekli ikramiyesi, 5434 sayılı Kanuna tabi şube müdürü, hemşire, öğretmen, polis memuru 3600 ek göstergesi olan kişinin emekli olduğunda alacağı emekli ikramiyesi tutarı kadar emekli ikramiyesi ödenecektir.

Bugün için; 30 hizmet yılı ¼ ve 3600 ek gösterge esas alınarak hesaplama yapıldığında, 5510 sayılı Kanuna tabi olanlar için uygulanmayan ancak emekli ikramiyesinde kıyas alınarak hesaplama yapılacağından sadece emeklilik ikramiyesi tutarının bulunması için memurun derece, kademe, gösterge, ek gösterge, taban aylığı, kıdem aylığı, özel hizmet aylığı, kamu çalışanı maaş katsayısı unsurları üzerinden yapılan hesaplama sonucunda emekli ikramiyesi ödenecektir.

Bu bağlamda; 15 Ocak 2023 tarihinden geçerli olmak üzere uygulanacak olan 3600 ek gösterge artışından/600 puanlık ek gösterge artışlarından 5510 sayılı Kanuna tabi memurlar da sadece emekli ikramiyesi açısından yararlanacaklardır. Ancak bu yararlanma kısa vadede değil uzun vadede emekli olduklarında faydası görülecek bir durumdur.

Aylıklarını prime esas kazançları esas alınarak hesaplama sonucu bulunacak tutar üzerinden alacak olmakla birlikte, emekli ikramiyelerini 5434 Sayılı Kanunun hükümleri uygulanarak alacaklardır. Yani görev aylıkları üzerinden değil; 5434 Sayılı Kanuna tabi olanların SGK primlerine esas tutulan unsurlar esas alınarak hesaplanan brüt tutar esas alınarak her tam yıllarına karşılık emekli ikramiyelerini alacaklardır.

Eğitim-Sen