4 Ekim 2021 gün ve 31628 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği’nin bazı maddelerindeki hukuka aykırı ibareler ile yer verilmeyen eksik düzenlemelerin iptali istemi ile Danıştay’ın kısmi iptal, kısmi ret ve karar verilmesine yer olmadığına ilişkin karara ilişkin ayrıntılı açıklama ektedir.

‘Tanımlar’ başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde “en az doktora düzeyinde akademik kariyerleri bulunan kişiler” ibaresine yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin; “Başvuru sahiplerinin sorumlulukları ve aranacak kriterler” başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasının, 6. maddesinde “Temel insan hak ve özgürlüklerini destekleyici ve her türlü ayrımcılığı reddeden nitelikleri taşıması gerekir.” ibaresine yer verilmemesi, yine “reklam niteliğinde öğeler içermez” ibaresine yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin; 8. maddesinin 11. fıkrasının (b) bendindeki “Genel Müdürlükçe” ibaresinin; 8. maddesinin 11. fıkrasında “Türkçe, Dil ve Anlatım ile Türk Dili ve Edebiyatı kitaplarının sunumunda, eserin hazırlanmasında kullanılan orijinal metinler dosyası” ibaresine yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemenin; 8. maddesinin 12. fıkrasının; 8. maddesinde “DiI’in kullanımında Türk Dil Kurumunun Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu’nun esas alınacağı” ifadesine yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemenin; 8. maddesinde “Temel insan hak ve özgürlüklerini destekleyici ve her türlü ayrımcılığı reddeden nitelikleri taşıması gereken kitap ve eğitim araçlarında,  insan hak ve özgürlüklerini, ayrımcılık yasağına ilişkin herhangi bir içeriğe yer verilmemesine” yönelik eksik düzenlemenin; ‘Panellerin oluşturulması’ başlıklı 18. maddesinde “Panelistlerin görevlendirilmesinin yansız olarak yapıldığını incelemek üzere eğitim ve bilim hizmetleri hizmet kolunda örgütlü sendikalardan, mahalli idareler, üniversiteler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından birer temsilci gözlemci olarak katılır.” cümlesine yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemenin ve 24. maddesinin 1. fıkrasında, “ücretsiz olarak dağıtılır” ibaresine yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemenin iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır., iptali  istemi ile  açtığımız davada Danıştay 8. Daire,

    “Başvuru sahiplerinin sorumlulukları ve aranacak kriterler” başlıklı 5. maddesinin 1 fıkrasına ilişkin “düzenlemenin kapsamı ve getirilen yükümlülüğün yöneldiği sujenin yayınevleri olduğu dikkate alındığında; “davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği” değerlendirmesi ile EHLİYET YÖNÜNDEN REDDİNE,
    ‘Tanımlar’ başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde “en az doktora düzeyinde akademik kariyerleri bulunan kişiler” ibaresine yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemeye ilişkin Yönetmeliğin 17. maddesinin 2. fıkrasının (a) ve (b) bendi hükümleriyle çelişkili ve uygulamada belirsizliğe neden oluşturacak şekilde düzenlendiği anlaşılan Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesi ile eksik düzenleme yönünden İPTALİNE oy birliği ile,
    maddesinde, “Temel insan hak ve özgürlüklerini destekleyici ve her türlü ayrımcılığı reddeden nitelikleri taşıması gerekir.” ibaresine yer verilmemesi; yine “reklam niteliğinde öğeler içermez” ibaresine yer verilmemesine ilişkin eksik düzenleme ile 8. maddesinde “Temel insan hak ve özgürlüklerini destekleyici ve her türlü ayrımcılığı reddeden nitelikleri taşıması gereken kitap ve eğitim araçlarında,  insan hak ve özgürlüklerini, ayrımcılık yasağına ilişkin herhangi bir içeriğe yer verilmemesine” yönelik eksik düzenlemenin iptali istemimize ilişkin,

“Anayasa’nın 5. maddesinde Devletin temel amaç ve görevinin, … kişinin temel hak ve hürriyetlerini … sınırlayan engelleri kaldırmaya çalışmak olduğu belirtilmiştir.

Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 29. maddesinde,  taraf Devletlerin çocuk eğitiminin insan haklarına ve temel özgürlüklere, Birleşmiş Milletler Antlaşmasında benimsenen ilkelere saygısının geliştirilmesi amacına yönelik olmasını kabul edeceği düzenlenmiştir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin “Ayrımcılık yasağı” başlıklı 14. maddesinde; “Bu Sözleşme’de tanınan hak ve özgürlüklerden yararlanma, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasal veya diğer kanaatler, ulusal veya toplumsal köken, ulusal bir azınlığa aidiyet, servet, doğum başta olmak üzere herhangi başka bir duruma dayalı hiçbir ayrımcılık gözetilmeksizin sağlanmalıdır.” hükmü bulunmaktadır.

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 2. maddesinde “Türk Milli Eğitiminin genel amacının, Türk Milletinin bütün fertlerini, … insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek” olduğu, 55. maddesinde “ders kitaplarının hazırlanması ve incelenmesinde aranacak kriterlerin Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği” belirtilmiştir.

İdarelerin yönetmelik ve daha alt düzenleyici işlemler ile düzenleme yetkisi, yasama organının çizdiği sınırlar içinde, başta Anayasa olmak üzere üst hukuk normlarına aykırı olmamak kayıt ve şartına bağlı olarak gerçekleşebilir. Öğretide de türevsel bir yetki olarak kabul edilen idarelerin düzenleme yetkisinin, üst normlarla getirilen hükümleri kısıtlayacak bir şekilde kullanılamayacağı idare hukukunun en temel prensiplerindendir.”

Gerekçesiyle yönelik eksik düzenleme yönünden İPTALİNE oy birliği ile,

    maddesinin 11. fıkrasının (b) bendindeki “Genel Müdürlükçe” ibaresinin Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne verilmesinin 1739 sayılı Kanun ve 1 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 319. maddesine aykırılığı iddiamıza yönelik ise 15/10/2024 tarih ve 32693 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmelik değişikliği ile ilgili maddede değişiklik yapılarak maddeden, “Genel Müdürlükçe” ifadesi çıkartıldığından karar verilmesine hukuken olanak bulunmadığına,
    maddesinin 11. fıkrasında “Türkçe, Dil ve Anlatım ile Türk Dili ve Edebiyatı kitaplarının sunumunda, eserin hazırlanmasında kullanılan orijinal metinler dosyası” ibaresine yer verilmemesine ilişkin istemimiz hakkında davanın reddine,
    Maddesinin 12. Fıkrasındaki  “DiI’in kullanımında Türk Dil Kurumunun Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu’nun esas alınacağı” ifadesine yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemeye ilişkin, incelenmesi sonucu,  sonradan yürürlüğe giren Yönetmelik değişikliği ile davacının hukuka aykırılık iddiası doğrultusunda dava konusu maddeden “yabancılar tarafından açılmış özel okullar” ibaresinin çıkarıldığı görüldüğünden, ilgili kısım hakkında karar verilmesine yer olmadığına,
    ‘Panellerin oluşturulması’ başlıklı 18. maddesinde “Panelistlerin görevlendirilmesinin yansız olarak yapıldığını incelemek üzere eğitim ve bilim hizmetleri hizmet kolunda örgütlü sendikalardan, mahalli idareler, üniversiteler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından birer temsilci gözlemci olarak katılır.” cümlesine yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemenin iptali istemimize ilişkin, düzenlemenin hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesi ile DAVANIN REDDİNE oy çokluğu ile reddine,

Azlık oyu gerekçesi: Bu durumda, inceleme/değerlendirme veri tabanı sistemine kayıt yaptıran öğretmen ve alan uzmanları arasından elektronik ortamda Başkanlıkça yansız atama yoluyla görevlendirme yoluyla panel oluşturulacağına ilişkin savunma göz önüne alındığında, işkolu sendika temsilcilerinin denetimine fırsat verilmesi halinde yansız atama yapılıp yapılmadığının denetlenebileceği düşüncesiyle ilgili Yönetmeliğin  ‘Panellerin oluşturulması’ başlıklı 18. maddesinde “Panelistlerin görevlendirilmesinin yansız olarak yapıldığını incelemek üzere eğitim ve bilim hizmetleri hizmet kolunda örgütlü sendikalardan, mahalli idareler, üniversiteler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından birer temsilci gözlemci olarak katılır.” cümlesine yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenleme yönünden dava konusu maddenin iptaline karar verilmesi gerektiği görüşüyle çoğunluk kararına katılmıyorum.

    24. maddesinin 1. fıkrasında, “ücretsiz olarak dağıtılır” ibaresine yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemenin iptali istemimize ilişkin “… Yönetmelik ile bir çerçeve belirtildiği, ders kitaplarının ücretsiz dağıtılacağına ilişkin bir ifadeye yer verilmemesinin, ders kitaplarının ücretsiz dağıtılmayacağı anlamına gelmediği, yukarıda bahsedilen Yönerge ile Yönetmeliğin ücretsiz kitap dağıtımına ilişkin kısmının ayrıntısına yer verildiği görüldüğünden, düzenlemede hukuka aykırılık bulunmamıştır.” gerekçesiyle oy birliği ile reddine karar vermiştir.

Karar için tıklayınız.
Eğitim-Sen